มิร์ทิลล์ ทิแบย์เรงซ์ (Myrtille Tibayrenc) จิตรกรชาวฝรั่งเศสผู้เติบโตและใช้ชีวิตในหลายประเทศ และเรียนรู้ภาษาและวัฒนธรรมอันหลากหลาย ก่อนที่จะย้ายมาใช้ชีวิตและทำงานศิลปะในประเทศไทย เธอวาดภาพด้วยเทคนิคที่ได้รับอิทธิพลจากจิตรกรรมคลาสสิค ผสานแรงบันดาลใจจากความลึกลับของความทรงจำที่มีอยู่ในภาพต้นแบบที่เธอเก็บสะสมเอาไว้ ดังคำกล่าวของเธอที่ว่า “ความลึกลับของความเป็นมนุษย์ถูกเปิดเผยอยู่ในงานจิตรกรรม” 

มิร์ทิลล์สร้างสรรค์ผลงานโดยได้แรงบันดาลใจจากภาพต่างๆ หลากหลายที่เธอสะสมเอาไว้ บ้างเป็นภาพในอินเตอร์เน็ต บ้างเป็นภาพเก่าที่เธอถ่ายเอาไว้ บ้างก็เป็นภาพเก่าโบราณจากตำนาน เทพนิยาย ที่เธอคิดว่าน่าสนใจ หรือกระทบใจเธออย่างมาก ภาพเหล่านี้สะท้อนสังคมและความเป็นอยู่ของมนุษย์ทั้งในอดีตและปัจจุบันโดยอัตโนมัติ ศิลปินใช้ตัวเองเป็นเหมือนฟิลเตอร์ที่กลั่นกรองความเข้าใจส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตของมนุษย์อย่างไร้พรมแดน ภาพที่ศิลปินเลือกมาอย่างสุ่มๆ เหล่านี้แสดงออกถึงความร่วมสมัย แต่ในขณะเดียวกันก็เปี่ยมไปด้วยความคลาสสิคไร้กาลเวลา แบบเดียวกับที่เราสัมผัสได้จากภาพวาดยุคโบราณ ที่เป็นหลักฐานว่าผู้คนที่มีชีวิตในอดีตกาลนานมาก็มีความหมกมุ่นลุ่มหลงแบบเดียวกับคนในยุคปัจจุบัน พวกเขามีความรัก ความเกลียด และกลัวความตายแบบเดียวกับที่เราเป็น มิร์ทิลล์มองว่าเรากำลังใช้ชีวิตแบบเดิมๆ ซ้ำแล้วซ้ำเล่า และเราไม่อาจแยกความรู้สึกนึกคิดของเราออกจากวัฏจักรอันเป็นนิรันดรนี้.

มิร์ทิลล์มีนิทรรศการแสดงเดี่ยวและกลุ่มทั้งในกรุงเทพฯ และเชียงใหม่ เธอเป็นภัณฑารักษ์อิสระและผู้ก่อตั้งพื้นที่ทางศิลปะอย่าง Toot Yung Art Center มิร์ทิลล์ยังเป็นหนึ่งในศิลปินที่เข้าร่วมแสดงในเทศกาลศิลปะ Bangkok Art Biennale 2022 ในเดือนตุลาคมนี้ เธอกำลังจะมีนิทรรศการแสดงเดี่ยวที่ mini Xspace Gallery ในชื่อ Just Human 

เพื่อไม่ให้เป็นการเสียเวลา เรามาร่วมกันทำความรู้จักกับตัวตน ความรู้สึกนึกคิดของศิลปินผู้นี้ และที่มาที่ไปของผลงานในนิทรรศการครั้งนี้ของเธอไปพร้อมๆ กันเถอะ

Xspace:

ช่วยเล่าให้ฟังถึงนิทรรศการ Just Human หน่อยครับ

มิร์ทิลล์:

นิทรรศการครั้งนี้เป็นการรวบรวมของผลงานที่มีความแตกต่างกันแบบกว้างๆ ไม่ใช่งานที่เป็นซีรีส์เหมือนนิทรรศการก่อนๆ ของฉัน งานแต่ละชิ้นค่อนข้างเป็นอิสระจากกันและกัน สามารถแยกออกจากกันได้ นี่เป็นครั้งแรกที่ฉันไม่ได้ทำงานเป็นชุด ยกเว้นภาพวาดแอนิเมชั่น โดยหลักๆ เป็นภาพวาดสีน้ำมันบนแผ่นไม้ ภาพวาดเหล่านี้มีเนื้อหาเกี่ยวกับมนุษย์ ความงดงามของมนุษย์ ว่าพวกเขาน่าหลงใหลหรือไม่น่าหลงใหล ว่าพวกเขางดงามหรืออัปลักษณ์อย่างไร เรื่องราวเกี่ยวกับอารมณ์และปฏิสัมพันธ์ของมนุษย์

Xspace:

บุคคลในภาพวาดเหล่านี้คุณได้แบบมาจากไหน

มิร์ทิลล์:

ส่วนใหญ่เป็นเพื่อนของฉัน เหมือนเป็นคนที่ฉันสนิทที่เคยเป็นนายแบบ/นางแบบให้ฉัน บางคนก็ได้ภาพมาจากอินเตอร์เน็ต บางคนก็มาจากในหนัง บางคนก็เป็นตัวละครเก่าๆ ย้อนยุคที่ฉันเห็นว่าน่าสนใจ เช่นซูเปอร์สตาร์ในยุคอดีต หรือแม้แต่บุคคลนิรนามมากๆ ที่ฉันเห็นในอินสตาแกรมหรือเฟซบุ๊ก ถ้าเห็นใครที่มีภาพโปรไฟล์อินสตาแกรมสวยๆ ฉันก็จะพยายามติดต่อไปถามว่าฉันขอเอาภาพของเขามาวาดภาพได้ไหม? ฉันได้รู้จักผู้คนมากมายทั่วโลก นับตั้งแต่ฉันวาดรูปพวกเขาจากภาพโปรไฟล์เหล่านี้

Xspace:

ในฐานะที่คุณชอบวาดภาพมนุษย์ คุณมองว่ามนุษย์เป็นอย่างไรในความคิดของคุณ

มิร์ทิลล์:

ฉันคิดว่ามันไม่มีดีหรือเลว เราทั้งหมดก็ล้วนแล้วแต่เป็นแค่มนุษย์เท่านั้น มนุษย์สามารถเป็นอะไรได้บ้าง? ฉันก็บอกไม่ถูกเหมือนกัน ฉันคิดว่ามันแทบไม่มีเส้นแบ่งจริงๆ ระหว่างผู้ชายและผู้หญิง ความเป็นเด็กและผู้ใหญ่ และฉันพยายามพูดถึงเส้นแบ่งบางๆ เหล่านี้ ความแตกต่างหลากหลายอย่างความเป็นเกย์ ความเป็นผู้หญิง ความเป็นผู้ชาย บางครั้งก็เป็นเรื่องเกี่ยวกับเส้นแบ่งระหว่างเพศสภาพ ความจะแจ้งเปิดเผยทางเพศ หรือบางครั้งก็เป็นเรื่องของความปิดบังซ่อนเร้นทางเพศ บางครั้งก็เป็นเรื่องเกี่ยวกับภาพวาดทางศาสนา​ เวลาที่ดูภาพวาดทางศาสนาบางภาพก็ทำให้รู้สึกถึงความอีโรติก และการใช้ความอีโรติกที่ว่านี้เพื่อดึงดูดความสนใจของผู้คนในยุคสมัยที่คนวาดภาพเหล่านั้นขึ้นมา

Xspace:

ภาพวาดของคุณเองก็มีความรู้สึกอีโรติกอยู่เหมือนกัน

มิร์ทิลล์:

มีนิดหน่อย ไม่มากเท่าไหร่ มันซ่อนเร้นอยู่ในภาพวาดของฉันอย่างเบาบาง แต่เวลาที่ฉันวาดภาพร่างกายของประติมากรรมกรีก คุณจะสามารถเห็นมุมมองอันน่าหลงใหลของร่ายกายมนุษย์ จากเส้นสายที่เป็นตัวกำหนดความงามในยุคสมัยนั้น แต่ในปัจจุบันเส้นสายเหล่านั้นเปลี่ยนแปลงไป เส้นสายของร่างกายในยุคใหม่มีความแตกต่างออกไป เวลาที่ฉันวาดภาพนายแบบและนางแบบในทุกวันนี้ ร่างกายของเขาช่างบอบบางจนแทบจะแยกไม่ออกระหว่างหญิงหรือชาย ฉันต้องการพูดถึงหลักการของความสวยงามที่เบี่ยงเบนออกไปจากเดิมตามกาลเวลา แต่บางอย่างก็ยังคงอยู่เหมือนเดิม เหมือนเวลาที่คุณมองเห็นร่างกายมนุษย์ผู้ชายในประติมากรรมกรีก ความงามเช่นนี้ก็ยังคงเป็นมาตรฐานความงามของร่างกายผู้ชายในทุกวันนี้ น่าสนใจที่เราไม่เคยเปลี่ยนไป หรือเปลี่ยนไปแต่เล็กน้อย ไม่มากเท่าไหร่ อันที่จริง แก่นแท้ของความเป็นมนุษย์นั้นไม่เคยเปลี่ยนไปเลย

Xspace:

เหมือนที่คุณเคยกล่าวว่าอารมณ์ความรู้สึกของมนุษย์ไม่เคยเปลี่ยนไปเลย แม้เวลาจะผ่านมากี่ศตวรรษ 

มิร์ทิลล์:

ใช่ เราใช้ชีวิตแบบเดิมๆ ซ้ำแล้วซ้ำเล่า เราผ่านความทุกข์ ความสุข ฉันคิดว่ามนุษย์เราเมื่อพันปีที่แล้วก็เป็นเช่นนี้เหมือนกันอย่างไม่ผิดเพี้ยน

Xspace:

คุณใช้เทคนิคอะไรในการวาดภาพที่แสดงในนิทรรศการครั้งนี้

มิร์ทิลล์:

เป็นเทคนิคใหม่ที่ฉันเคยทดลองมาก่อน เป็นสีน้ำมันบนแผ่นไม้ แต่คราวนี้ฉันเตรียมสีรองพื้นของแผ่นไม้ด้วยสีอะคริลิคทั่วๆ ไป ทำให้เวลาวาดภาพเสร็จจะให้ความรู้สึกด้านๆ ไม่มันเงาเลยแม้แต่น้อย ซึ่งมีความแตกต่างจากงานที่ฉันเคยทำมาก่อน ซึ่งฉันชอบ มันค่อนข้างดิบมากๆ ไม่รู้สิ สวยน่ะ (หัวเราะ)

Xspace:

ก่อนหน้านี้เห็นคุณมักจะเตรียมรองพื้นภาพวาดด้วยเทคนิคแบบโบราณมากกว่า ทำไมคราวนี้ถึงเปลี่ยนไป

มิร์ทิลล์:

ฉันเปลี่ยนมาใช้เทคนิคนี้เพราะฉันมีเวลาไม่พอ แต่วิธีนี้ก็ค่อนข้างเจ๋ง เพราะทำให้ฉันใช้สีสันสดใสได้มากขึ้น สีชมพู สีเหลืองที่สดมากๆ ได้ ซึ่งฉันชอบผลลัพธ์ของมันนะ

Xspace:

ทำไมคุณถึงชอบวาดภาพบนแผ่นไม้มากกว่าบนแคนวาสเหมือนศิลปินคนอื่นๆ 

มิร์ทิลล์:

ฉันรักแผ่นไม้ เพราะมันเหมาะกับฉันมากกว่าแคนวาส เพราะถ้าฉันวาดบนแคนวาส ฉันก็ต้องวางมันลงในแนวนอนเพื่อให้สีแห้ง แต่ในสตูดิดิโอของฉันมีนกเยอะมาก แล้วนกก็จะอึลงบนแคนวาสของฉัน ถ้าฉันใช้แผ่นไม้ ฉันก็สามารถวางพิงผนัง นกก็จะอึลงมาใส่ไม่ได้ (หัวเราะ) เพราะฉันต้องอยู่กับธรรมชาติน่ะนะ ฉันรักวัตถุดิบชนิดนี้ เพราะฉันคิดว่ามันเป็นวัตถุที่จับต้องได้จริงๆ ถ้าฉันวาดบนแคนวาส ฉันก็ต้องรองแผ่นไม้ติดเอาไว้ด้านหลังอยู่ดี การวาดบนแผ่นไม้เป็นอะไรที่เรียบง่ายที่สุด มันรวดเร็ว และเปี่ยมประสิทธิภาพมากๆ 

Xspace:

ขนาดของภาพวาดของคุณก็น่าสนใจ ในแต่ละนิทรรศการทำไมคุณถึงชอบวาดภาพในขนาดเท่าๆ กันทุกภาพ มันมีความหมายอะไรเป็นพิเศษไหม

มิร์ทิลล์:

จริงๆ ก็ไม่มีความหมายอะไรเป็นพิเศษนะ แต่ฉันรู้ว่าฉันต้องทำงานเพื่อแสดงในนิทรรศการในเวลาที่จำกัดมากๆ ฉันคิดว่าวิธีที่เรียบง่ายที่สุดคือการวาดภาพในขนาดเดียวกันทั้งหมด เพื่อให้กลายเป็นภาพวาดในชุดเดียวกัน เพื่อให้มีความต่อเนื่องกันในนิทรรศการ ถึงแม้เนื้อหาในภาพจะมีความแตกต่างหลากหลาย แต่ผลงานทั้งหมดก็มีความเป็นเอกภาพจากขนาดที่เท่าๆ กัน และวาดด้วยเทคนิคเดียวกัน เพื่อให้เป็นอัตลักษณ์ทางสายตาในนิทรรศการของฉัน

Xspace:

พูดถึงงานอีกส่วนในนิทรรศการครั้งนี้ของคุณ คือภาพวาดในชุดแอนิเมชัน มันมีที่มายังไง

มิร์ทิลล์:

จริงๆ แล้วมันเป็นงานที่ฉันทำสำหรับนิทรรศการออนไลน์ที่ฉันทำให้กลุ่มศิลปินหญิง Liv_id collective ที่เชิญฉันให้เข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งในนิทรรศการที่ตั้งใจจะแสดงในพื้นที่ที่ซอยคอนแวนต์ กรุงเทพฯ แต่ด้วยสถานการณ์โควิด-19 ทำให้เราไม่สามารถจัดแสดงนิทรรศการได้ ด้วยความที่งานมีโจทย์เกี่ยวกับชุมชนในซอยคอนแวนต์ เราต้องเลือกบางอย่างในซอยคอนแวนต์ที่เราคิดว่าน่าสนใจมาทำงาน และฉันต้องการทำงานเกี่ยวกับโบสถ์คอนแวนต์ พอฉันได้อ่านประวัติศาสตร์เกี่ยวกับคอนแวนต์ ฉันพบว่าคอนแวนต์ก่อตั้งขึ้นในคริสต์ศตวรรษที่ 16 โดยแม่ชีชื่อ เทเรซาแห่งอาบีลา ฉันอ่านชีวประวัติของเธอแล้วพบว่าช่างน่าอัศจรรย์มากๆ ฉันเลยอยากทำแอนิเมชันออนไลน์ที่ได้แรงบันดาลใจจากประวัติศาสตร์เกี่ยวกับแม่ชีผู้นี้ ที่มีชีวิตอยู่ในคริสต์ศตวรรษที่ 16 และฉันก็พบเพื่อนคนหนึ่งที่มาเป็นนางแบบให้ฉันวาดภาพแอนิเมชันของแม่ชีท่านนี้ และฉันก็ให้เพื่อนๆ มาเป็นแบบวาดภาพแอนิเมชันที่ได้แรงบันดาลใจจากภาพวาดทางศาสนาในคริสต์ศตวรรษที่ 19 อย่างภาพรอยแผลบนร่างกายของพระเยซู หรือภาพดอกไม้ที่ค่อยๆ งอกขึ้นบนผ่ามือ ฉันก็ได้แต่ปล่อยจินตนาการให้เป็นอิสระ โดยได้แรงบันดาลใจจากภาพวาดทางศาสนาในยุโรป ฉันวาดภาพเหล่านี้ให้เหมือนกับเป็นภาพที่ค่อยๆ เคลื่อนไหวไปทีละเฟรมๆ ทั้งหมด 59 ภาพ แบ่งเป็น 3 ชุด เพื่อนำมาประกอบกันเป็นแอนิเมชัน เวลาแสดงฉันก็จะจัดเรียงภาพเหล่านี้ด้วยกันเป็นชุด ภาพเหล่านี้ทำให้ฉันรู้สึกถึงภาพวาดฝาผนังในโบสถ์โบราณของยุโรป ที่ผู้คนอ่านหนังสือไม่ออก เวลาพวกเขาดูภาพวาดบนฝาผนังก็ไม่ต่างอะไรกับการดูแอนิเมชัน เช่นเดียวกับงานจิตรกรรมฝาผนังในวัดไทย ที่เล่าเรื่องราวเกี่ยวกับพระพุทธเจ้าเรียงตามลำดับเวลา ฉันต้องการจำลองอารมณ์เหล่านี้ขึ้นมาในภาพวาดของฉัน ด้วยภาพวาดอันเรียบง่ายแต่เปี่ยมด้วยมนตร์ขลังบางอย่าง เหมือนเป็นอุปมานิทัศน์ (การเล่าเรื่องในเชิงเปรียบเทียบ) การอุปมาอุปมัย หรือการใช้สัญลักษณ์ต่างๆ 

Xspace:

เหมือนงานชุดนี้คุณต้องการขยับจากการทำงานจิตรกรรมมาทำงานในสื่ออื่นๆ อย่างภาพเคลื่อนไหว

มิร์ทิลล์:

ใช่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับงานชุดนี้ ที่ฉันต้องการให้เป็นงานออนไลน์ ฉันชอบสร้างภาพกราฟิกแบบ GIFs เพราะมันฟรี และสนุกมากๆ ในช่วงเวลาเดียวกันนี้ ที่คนคลั่งไคล้ NFT ทุกคนมักจะบอกฉันว่า มีมี่เธอน่าจะทำ NFT ได้แล้ว แต่ฉันจะทำภาพ GIFs แจกให้ทุกคนฟรีๆ ในเว็บไซต์แทน (หัวเราะ) แต่คุณก็ซื้อภาพวาดต้นฉบับจริงๆ ของฉันได้ด้วยเหมือนกัน (ยิ้ม) 

Xspace:

ท้ายสุด คุณคาดหวังว่าผู้ชมจะได้อะไรจากการชมผลงานของคุณในนิทรรศการครั้งนี้

มิร์ทิลล์:

ฉันหวังว่าพวกเขาจะค้นพบเสน่ห์ในงานของฉันนะ (หัวเราะ) ฉันหวังว่างานของฉันจะกระตุ้นอารมณ์ความรู้สึกของพวกเขาได้ ฉันหวังว่าพวกเขาจะไม่คิดให้มากเกินไป แต่ใช้หัวใจสัมผัสกับงานมากกว่า นั่นคือเป้าหมายในการทำงานของฉัน ฉันรู้สึกดีมากที่ผู้คนจะรู้สึกจับใจกับงานของฉัน ไม่ใช่แค่กับคนที่ฉลาดหรือมีการศึกษาสูงหรือคนที่มีความรู้เกี่ยวกับศิลปะเท่านั้น ฉันหวังว่าแม่บ้านที่มาทำความสะอาดหอศิลป์ หรือเด็กๆ ที่เข้ามาดูงานจะรู้สึกจับใจกับงานของฉัน เป้าหมายเวลาทำงานของฉันคือ ฉันหวังว่าทุกคนจะรู้สึกว่างานของฉันมีเสน่ห์หรือแม้แต่ตื่นตระหนกกับมัน ฉันอยากให้พวกเขาสัมผัสกับผลงานของฉันด้วยอารมณ์ความรู้สึกจริงๆ ไม่มีอะไรมากไปกว่านั้น.

เรื่อง: ภาณุ บุญพิพัฒนาพงศ์

ภาพถ่ายบุคคล: Alex de Blonay