วันที่ 22 ตุลาคม เป็นวันคล้ายวันเกิดของศิลปินผู้ยิ่งใหญ่ที่สุดคนหนึ่งของโลก ศิลปินผู้นั้นมีชื่อว่า 

โรเบิร์ต เราเชนเบิร์ก (Robert Rauschenberg) 

หรือในชื่อเต็มว่า มิลตัล เออร์เนสต์ “โรเบิร์ต” เราเชนเบิร์ก (Milton Ernest "Robert" Rauschenberg) (22 ตุลาคม 1925 – 12 พฤษภาคม 2008) 

ศิลปินชาวอเมริกันผู้ได้รับการยกให้เป็นศิลปินโพสต์โมเดิร์นคนแรกๆ เขาเป็นนักทดลองค้นคว้าหาแนวทางใหม่ๆ ในการทำงานศิลปะ ผ่านสื่อหลากหลายแขนง ไม่ว่าจะเป็น จิตรกรรม, ภาพถ่าย, ประติมากรรม, การแสดง, สื่อผสม และภาพพิมพ์ 

เราเชนเบิร์กเป็นที่รู้จักจากการทำงานที่หยิบจับผสมผสานวัสดุเก็บตกเหลือใช้มาทำงานร่วมกับสื่อวัสดุแบบดั้งเดิมอย่างสีน้ำมัน สร้างสรรค์งานศิลปะลูกผสมที่หลอมรวมงานจิตรกรรมสองมิติเข้ากับงานประติมากรรมสามมิติ ที่มีชื่อเรียกว่า Combine painting

Monogram (1955–59) ผลงาน Combine painting, ภาพจากhttps://bit.ly/2NiLim

Canyon (1959) ผลงาน Combine painting, ภาพจากhttps://mo.ma/2NeeT0k

Automobile Tire Print (1953) ผลงานที่เราเชนเบิร์กทําร่วมกับจอห์นเคจ (John Cage) โดยเขาให้เคจรถขับลงไปบนสีทาบ้านให้ทับลงไปประทับรอยล้ำบนกระดาษพิมพ์ดีดที่ต่อกันยาว 23 ฟุต, ภาพจากhttps://bit.ly/2PnspkP

ในช่วงปี 1951 - 1953 เราเชนเบิร์กทำงานศิลปะจำนวนมากมายหลายชิ้นที่สำรวจข้อจำกัดและนิยามของศิลปะภายใต้แนวคิดที่พัฒนามาจากแนวทางแบบ เรดี้เมด (readymades) หรือ ศิลปะสำเร็จรูป ของ มาร์แซล ดูชองป์ (Marcel Duchamp) ด้วยการทดลองทางศิลปะที่ลบกฎเกณฑ์เดิมๆ ของการสร้างสรรค์ศิลปะอย่างสิ้นเชิง ผลงานในทำนองนี้ที่แสบสันที่สุดของเราเชนเบิร์ก ก็คือผลงานที่มีชื่อว่า

Erased de Kooning Drawing (1953) 

Erased de Kooning Drawing (1953) ภาพจากhttps://bit.ly/2MT73dG

หรือการสร้างสรรค์ผลงานศิลปะด้วยการ “ลบ” ผลงานของศิลปินคนอื่นนั่นเอง ที่บอกว่าลบ ก็คือการใช้ยางลบลบเอาดื้อๆ เลยนั่นแหละ

โดยในตอนแรก เราเชนเบิร์กเริ่มต้นการทดลองนี้ด้วยการพยายามลบผลงานวาดเส้นของตัวเองก่อน แต่ในที่สุดเข้าก็ตัดสินใจว่า ถ้าต้องการให้การทดลองของตนเองประสบความสำเร็จ เขาจะต้องลบผลงานของศิลปินคนอื่น เพราะถ้าเขาลบงานของตัวเอง ผลลัพธ์ก็จะไม่เป็นอะไรมากไปกว่าการลบงานตัวเองทิ้ง ดังนั้นเขาจึงดั้นด้นไปเยี่ยมเยือนศิลปินที่เขานับถือมากๆ อย่าง วิลเลียม เดอ คูนนิง (Willem de Kooning) ศิลปินแอ็บสแตร็กต์เอ็กซ์เพรสชั่นนิสม์ผู้ยิ่งใหญ่ของวงการ และออกปากของานวาดเส้นของเดอ คูนนิง เพื่อนำไปลบให้เหี้ยนเต้!

ถึงแม้ เดอ คูนนิง จะไม่ยินยอมในทีแรก แต่หลังจากถูกศิลปินรุ่นน้องเกลี้ยกล่อม เขาก็กัดฟันมอบผลงานให้เราเชนเบิร์กไปลบทิ้ง แต่ก็จงใจเลือกชิ้นที่ลบยากๆ ให้ เพื่อให้การลบของเขามีความหมายลึกซึ้งยิ่งขึ้น ซึ่งกว่าที่เราเชนเบิร์กของเราจะลบภาพออกหมด ก็กินเวลาไปกว่าเดือน และใช้ยางลบไปราวสิบห้าก้อนเลยทีเดียว เมื่อดูจากร่องรอยที่หลงเหลือเลือนรางแล้ว ภาพวาดลายเส้นของเดอ คูนนิงที่ถูกลบนี้ น่าจะมาจากชุด “Woman” ที่เขาทำในช่วงปี 1950 - 1955

เราเชนเบิร์กกล่าวถึงกระบวนการสร้างงานศิลปะของตัวเองด้วยการลบงานของผู้อื่นทิ้งของเขาว่า 

“มันไม่ใช่แค่การลบงานของศิลปินคนอื่น แต่มันเป็นการเฉลิมฉลองของความคิด”

แต่ก็แน่นอนล่ะว่าการทำแบบนี้ของเขาเอง ก็น่าจะมีความหมายแฝงเร้นถึงการโบกมือลาศิลปะแอ็บสแตรกต์เอ็กซ์เพรสชั่นนิสม์ และความคิดที่ว่า ผลงานศิลปะต้องเป็นอะไรที่แสดงออกถึงอารมณ์ความรู้สึกของมันด้วยเช่นกัน

ผลงานครั้งนี้ของเราเชนเบิร์กตั้งคำถามเกี่ยวกับการมีตัวตนอยู่ของศิลปะ และท้าทายผู้ชมให้ครุ่นคิดว่าการที่ศิลปินคนหนึ่งลบผลงานของศิลปินอีกคนทิ้ง เป็นกระบวนการสร้างสรรค์ทางศิลปะตรงไหน มันเป็นการแสดงคารวะ ล้อเลียน ยั่วยุ ท้าทาย ล้างครู หรือเป็นแค่การทำลายกันแน่ แต่อย่างไรก็ตาม ศิลปะของการลบทิ้งของเราเชนเบิร์กชิ้นนี้ ก็เป็นผลงานที่ท้าทายขอบเขตแห่งการสร้างสรรค์ เปิดเส้นทางสู่พรมแดนใหม่ๆ ในการทำงานศิลปะ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ศิลปะในแนวคอนเซ็ปชวล (Conceptual art)

ในช่วงบั้นปลาย เราเชนเบิร์กอาศัยและทำงานในนิวยอร์ก และฟลอริดา เขาเสียชีวิตในวันที่ 12 พฤษภาคม 2008 ในวัย 82 ปี เหลือทิ้งไว้แต่เพียงผลงานและแรงบันดาลใจอันนับไม่ถ้วนแก่ศิลปินรุ่นหลัง.

ขอบคุณภาพและข้อมูลจาก https://www.sfmoma.org/artwork/98.298/ 

#Xspace #HBD #RobertRauschenberg #Art #Artist #Mixedmedia #Photography #Installation #Sculpture #Painting #Inspiration