โยโกะ โอโนะ (Yoko Ono) เป็นศิลปินชาวญี่ปุ่น/อเมริกัน ผู้เป็นทั้งศิลปินมัลติมีเดีย, นักร้อง, นักแต่งเพลง, นักเขียน และนักเคลื่อนไหวเพื่อเสรีภาพ หลายคนอาจรู้จักเธอในฐานะภรรยาของศิลปินดนตรีผู้ยิ่งใหญ่ผู้ล่วงลับอย่าง จอห์น เลนนอน (John Lennon) แต่ในความเป็นจริงแล้วเธอคือศิลปินร่วมสมัยคนสำคัญและเป็นสมาชิกของกลุ่มศิลปินหัวก้าวหน้าในนิวยอร์กในช่วงยุค 1960s 

ก่อนหน้าที่เธอจะพบกับจอห์น เลนนอน โยโกะ โอโนะ มีชื่อเสียงโด่งดังในฐานะ “เจ้าแม่แฮ็พเพ็นนิงอาร์ต” และศิลปินผู้บุกเบิกงานศิลปะแสดงสดในยุคแรกๆ เธอได้แรงบันดาลใจจากแนวคิดหลากแขนง ตั้งแต่ศาสนาพุทธนิกายเซน ไปจนถึงศิลปะลัทธิดาดา 

เธอเป็นผู้จุดประกายศิลปะในแนวทางนี้ให้เป็นที่นิยมในวงกว้าง ด้วยการทำงานอันแหวกขนบสุดขั้วอย่างที่ไม่เคยมีใครทำมาก่อน เธอปฏิเสธความคิดที่ว่า ศิลปะต้องเป็นวัตถุที่จับต้องได้ ลงอย่างสิ้นเชิง ดังเช่นในผลงานหลายชิ้นของเธอ ที่ประกอบด้วยคำแนะนำเท่านั้น 

อย่างเช่นผลงาน Cloud Piece (1963) ที่โยโกะสร้างผลงานชิ้นนี้ด้วยการกระตุ้นให้ผู้ชมจินตนาการว่าตัวเองกำลังขุดหลุมในสวน แล้วใส่ก้อนเมฆลงไปในหลุมนั้น โดยที่ไม่มีผลงานอะไรให้เห็นและจับต้องได้จริงๆ

หรือผลงานแฮ็พเพ็นนิงอาร์ตชิ้นแรกๆ ของเธออย่าง Cut Piece (1964) ที่เธอนั่งอยู่บนเวทีตามลำพังในเสื้อผ้าเต็มยศ และมีกรรไกรหลายอันวางอยู่ข้างหน้าเธอ ผู้ที่เข้ามาชมงานได้รับการบอกกล่าวว่า พวกเขาสามารถใช้กรรไกรเหล่านั้นตัดเสื้อผ้าของเธอเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อยและเอาติดมือกลับไปได้ ในตอนแรกๆ ผู้ชมบางคนตัดเศษผ้าชิ้นเล็กๆ จากเสื้อและกระโปรงของเธอออกอย่างเกรงใจ แต่พอเวลาผ่านไป ผู้ชมหลายคนเริ่มกล้าตัดเสื้อผ้าของเธอออกชิ้นใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ ในที่สุดก็ตัดไปจนถึงชุดชั้นใน จนเธอเหลือแต่ร่างกายเปล่าเปลือย ตลอดเวลา เธอนั่งสงบนิ่งอย่างไม่สะทกสะท้าน และไม่แสดงอารมณ์ใดๆ เลยแม้แต่น้อย ผลงานชิ้นนี้ของเธอนำพาผู้ชมให้เข้ามามีปฏิสัมพันธ์กับศิลปิน ซึ่งเป็นแนวคิดใหม่ที่ท้าทายและก้าวข้ามขนบเดิมๆ ทางศิลปะอย่างมาก

โยโกะ โอโนะเป็นหนึ่งในศิลปินผู้วางรากฐานของงานศิลปะแนวคอนเซ็ปชวล ที่แสวงหาพรมแดนใหม่ๆ ในการทำงานศิลปะ และเปิดโอกาสให้ผู้ชมมีส่วนร่วมในการสร้างผลงาน หรือแม้แต่สร้างสรรค์ผลงานศิลปะขึ้นด้วยตัวเอง เธอยังเป็นศิลปินที่เป็นหนึ่งในกระบอกเสียงอันทรงพลังของกระแสเคลื่อนไหวเฟมินิสต์ที่ปะทุขึ้นในโลกศิลปะในช่วงยุค 60s

เธอยังทลายเส้นแบ่งพรมแดนที่แบ่งแยกศิลปะและงานสร้างสรรค์หลากแขนงออกจากกัน ในช่วงต้นยุค 60s เธอเปิดบ้านของเธอให้เหล่าบรรดานักเต้น, นักแต่งเพลง, ศิลปินในแขนงต่างๆ มาทำงานร่วมกัน และสร้างชุมชนที่รวมเอาศิลปะและวิทยาการหลากแขนงเข้าไว้ด้วยกันขึ้นมา

ปัจจุบัน โยโกะ โอโนะ ยังสร้างสรรค์ผลงานอย่างต่อเนื่อง และเป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวางทั้งในวงการวงการศิลปะและวงการดนตรี เธอได้ร่วมแสดงในนิทรรศการศิลปะระดับนานาชาติมากมาย ในปี 2009 เธอได้รับรางวัลสิงโตทองคำเกียรติยศจากมหกรรมศิลปะ เวนิส เบียนนาเล่ และยังคงผลักดันแคมเปญเรียกร้องสันติภาพอย่างต่อเนื่องในชื่อ IMAGINE PEACE 

เธอยังเป็นหนึ่งในศิลปินที่ร่วมแสดงในเทศกาลศิลปะร่วมสมัยนานาชาติ บางกอก อาร์ต เบียนนาเล่ ครั้งที่ 2 ในปี 2020 โดยผลงานของเธอจัดแสดงอยู่ที่หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร (Bacc). 

เข้าไปดูรายละเอียดได้ที่ https://www.bkkartbiennale.com/ 

*แฮ็พเพ็นนิงอาร์ต (Happening art) กระแสเคลื่อนไหวทางศิลปะที่เกิดขึ้นในช่วงปลายยุค 1950s ถึงต้นยุค 1960s เน้นการแสดงสดอันแปลกแหวกแนว ที่เป็นการผสมผเสเหตุการณ์ต่างๆ หลากหลายเข้าไว้ด้วยกัน โดยส่วนใหญ่จะเป็นการแสดงแบบด้นสด และมักจะมีเหตุบังเอิญหรือเหตุการณ์ที่คาดไม่ถึงในระหว่างการแสดง ศิลปะการแสดงสดแฮ็พเพ็นนิง เน้นการปฏิสัมพันธ์ตอบโต้ระหว่างศิลปินกับสภาพแวดล้อม บรรยากาศ พื้นที่แสดงงาน ไปจนถึงปฏิกิริยาโต้ตอบของคนดู

#Xspace #art #CONTEMPORARIES #artist #yokono #happeningart #performanceart #inspiration #แรงบันดาลใจจากศิลปะ